Các dạng sóng P trên điện tâm đồ
Sóng P phản ánh khử cực tâm nhĩ. Bất thường tâm nhĩ có thể dễ dàng thấy nhất trong các chuyển đạo (II, III, aVF) và chuyển đạo V1, sóng P nổi bật nhất trong những chuyển đạo này.
Sóng P là sóng dương đầu tiên trên điện tâm đồ. Nó đại diện cho khử cực (depolarisation) tâm nhĩ.
1. Đặc điểm sóng P xoang bình thường
- Hình thái học: Đường viền mịn. Một pha ở chuyển đạo DII. Hai pha ở chuyển đạo V1.
- Trục: Bình thường trục sóng P giữa 0° và 75°. Sóng P hướng lên trên (dương) ở DI và DII, đảo ngược (âm) ở aVR.
- Thời gian: < 120ms.
- Biên độ: < 2,5mm ở các đạo trình chi. < 1,5mm ở các đạo trình trước tim.
Các dạng sóng nhĩ - Quan hệ với sóng P: Khử cực nhĩ tiến hành tuần tự từ phải sang trái, tâm nhĩ phải được kích hoạt trước tâm nhĩ trái. Sóng nhĩ bên phải và trái tổng hợp tạo thành sóng P. Đầu tiên 1/3 của sóng P tương ứng với kích hoạt tâm nhĩ phải, 1/3 cuối tương ứng với kích hoạt tâm nhĩ trái; 1/3 giữa là sự kết hợp của cả hai. Trong hầu hết các chuyển đạo (ví dụ như DII), sóng nhĩ bên phải và trái dạng di chuyển theo cùng một hướng, tạo thành sóng P một pha. Tuy nhiên, trong chuyển đạo V1 bên phải và trái dạng sóng nhĩ di chuyển theo hướng ngược nhau. Điều này tạo ra sóng P hai pha với độ lệch dương ban đầu tương ứng với kích hoạt tâm nhĩ phải và độ lệch âm tiếp theo biểu thị kích hoạt tâm nhĩ trái. Tách lực điện tâm nhĩ phải và trái ở V1 có nghĩa là bất thường ảnh hưởng đến từng dạng sóng nhĩ có thể phân biệt được. Ở những nơi khác, hình dạng tổng thể của sóng P được sử dụng để suy ra các bất thường nhĩ.
2. Hình thái học sóng P bình thường của chuyển đạo DII
Sóng khử cực nhĩ phải (màu nâu) đi trước tâm nhĩ trái (màu xanh). Khử cực kết hợp của sóng P rộng ít hơn 120ms và cao dưới 2,5mm.
- Mở rộng nhĩ phải – DII:
Mở rộng tâm nhĩ phải làm khử cực nhĩ phải kéo dài hơn bình thường và dạng sóng của nó kéo dài đến hết khử cực nhĩ trái. Mặc dù biên độ của khử cực nhĩ phải vẫn không thay đổi, đỉnh cao của nó bây giờ rơi vào đầu của sóng khử cực tâm nhĩ trái. Sự kết hợp của hai dạng sóng này tạo ra một sóng P cao hơn bình thường (>2,5mm), mặc dù chiều rộng vẫn không thay đổi (<120ms).
- Mở rộng nhĩ trái – DII:
Mở rộng tâm nhĩ trái làm tâm nhĩ trái khử cực kéo dài hơn bình thường nhưng biên độ của nó vẫn không thay đổi. Vì vậy, kết quả chiều cao của sóng P vẫn nằm trong giới hạn bình thường nhưng thời gian của nó dài hơn 120ms. Ở một mức độ (dòng bị hỏng) gần đỉnh của nó có thể có hoặc có thể không có mặt ("P mitrale").
3. Hình thái học sóng P bình thường - V1
Các sóng P thường là hai pha ở V1, với kích thước tương tự của độ võng dương và âm.
Sóng P bình thường ở V1.
- Mở rộng nhĩ phải - V1:
Mở rộng tâm nhĩ phải làm tăng chiều cao (> 1,5mm) ở V1 do sự lệch dương ban đầu của sóng P.
Bệnh nhân này cũng có bằng chứng của phì đại thất phải.
- Mở rộng nhĩ trái - V1:
Mở rộng tâm nhĩ trái (>40ms rộng) và sâu (>1mm sâu) ở V1 do phần âm ở cuối của sóng P sâu xuống.
- Mở rộng hai nhĩ:
Mở rộng hai nhĩ được chẩn đoán khi tiêu chuẩn cho mở rộng cả hai tâm nhĩ phải và trái có mặt trên cùng một điện tâm đồ.
Phổ biến sóng P trong chuyển đọa DII và V1 với mở rộng nhĩ phải, nhĩ trái và hai tâm nhĩ, được tóm tắt trong sơ đồ sau:
4. Bất thường phổ biến sóng P
P mitrale (hai lá): nứt đôi sóng P, nhìn thấy khi mở rộng tâm nhĩ trái.
P pulmonale (phổi): sóng P đạt đỉnh, thấy khi mở rộng tâm nhĩ phải.
P đảo ngược: nhìn thấy với nhịp nhĩ và bộ nối.
Biến hình thái sóng P: thấy trong nhịp nhĩ đa ổ.
- P Mitrale:
Sự hiện diện rộng, hình chữ V (nứt đôi) của sóng P trong chuyển đạo DII là một dấu hiệu của sự mở rộng tâm nhĩ trái, cổ điển là do hẹp van hai lá.
Nứt đôi sóng P (P mitrale) trong mở rộng tâm nhĩ trái.
- P phế (Pulmonale):
Sự hiện diện của sóng P cao đạt đỉnh trong DII là một dấu hiệu của sự mở rộng tâm nhĩ phải, thường là do tăng áp động mạch phổi (ví dụ bệnh hô hấp mạn tính).
Sóng P cao đỉnh (P pulmonale) do mở rộng tâm nhĩ phải.
- Sóng P ngược:
Đảo ngược sóng P của các chuyển đạo dưới chỉ ra nguồn gốc không xoang của sóng P.
Khi khoảng PR <120ms, nguồn gốc là ở ngã ba nhĩ thất (AV). ví dụ như nhịp nối tăng tốc:
Nhịp bộ nối gia tốc.
Khi khoảng PR ≥120ms, nguồn gốc là trong tâm nhĩ (ví dụ nhịp nhĩ ngoài xoang):
Nhịp nhĩ ngoài xoang.
- Biến đổi hình thái học sóng P
Sự hiện diện của nhiều hình thái sóng P chỉ ra nhiều ổ tạo nhịp tim ngoài xoang trong tâm nhĩ và / hoặc bộ nối AV.
Nếu thấy ≥ 3 hình thái sóng P khác nhau trên cùng chuyển đạo, được phép chẩn đoán là nhịp nhĩ đa ổ.
Nhịp nhĩ đa ổ.
Nếu ≥ 3 hình thái sóng P khác nhau được nhìn thấy và tần số thất ≥ 100, đây là nhịp nhanh nhĩ đa ổ (MAT).
Nhịp nhanh nhĩ đa ổ.
