Viêm quanh khớp vai là gì?

ĐẠI CƯƠNG VỀ VIÊM QUANH KHỚP VAI

PGS.TS. Hà Hoàng Kiệm, BV 103 

X-quang khớp vai trái bình thường

1. Định nghĩa

Viêm quanh khớp vai (periartheritis of the shoulder) là thuật ngữ dùng để chỉ các bệnh viêm, đau khớp vai do tổn thương phần mềm (gân cơ, dây chằng, bao hoạt dịch, bao khớp) mà không có tổn thương ở sụn và xương khớp vai, không do nhiễm khuẩn. Đặc trưng lâm sàng là đau khớp vai, kèm theo có hoặc không có hạn chế vận động khớp vai.

Định nghĩa này không bao gồm các bệnh gây tổn thương sụn khớp, tổn thương xương và chấn thương mới khớp vai, các tổn thương khớp vai do nhiễm khuẩn.

2. Nguyên nhân

Nguyên nhân của viêm quanh khớp vai có thể do:

+ Thoái hóa và viêm gân cơ chóp xoay ở các mức độ khác nhau:

- Nhẹ là thoái hóa

- Trung bình là viêm hoại tử có hoặc không có lắng đọng calci

- Nặng là rách đứt không hoàn toàn hoặc rách đứt hoàn toàn gân cơ chóp xoay

+ Viêm bao hoạt dịch dưới mỏm cùng vai

+ Viêm túi hoạt dịch gân cơ nhị đầu

+ Viêm gân dài cơ nhị đầu cánh tay

+ Viêm dính bao khớp ổ chảo-cánh tay (đông cứng khớp vai)

+ Loạn dưỡng do phản xạ thần kinh giao cảm (hội chứng vai-tay).

3. Phân loại

Về lâm sàng, đa số các tác giả chia viêm quanh khớp vai làm ba thể:

+ Viêm quanh khớp vai thông thường (periartheritis of the shoulder). Thể này gặp do các nguyên nhân:

- Thoái hóa và viêm gân cơ chóp xoay ở các mức độ khác nhau (nhẹ là thoái hóa, trung bình là viêm hoại tử có hoặc không có lắng đọng calci, nặng là rách đứt không hoàn toàn hoặc rách đứt hoàn toàn gân cơ chóp xoay)

- Viêm bao hoạt dịch dưới mỏm cùng vai

- Viêm túi hoạt dịch gân cơ nhị đầu

- Viêm gân dài cơ nhị đầu cánh tay

Hình ảnh MRI khớp vai, hình bên trái gân cơ trên gai bình thường thuốc cản quang không ngấm vào gân trên gai (mũi tên), hình bên phải rách đứt gân cơ trên gai thuốc cản quang ngấm vào vùng rách (mũi tên).

+  Viêm quanh khớp vai thể đông cứng, hay còn gọi là đông cứng khớp vai (frozen shouder).

Hình ảnh nội soi viêm quanh khớp vai thể đông cứng. Hình giữa khớp vai bình thường, hình phải viêm loét màng hoạt dịch khớp.

+ Hội chứng vai-tay (shouder-hand syndrome), hay còn gọi là hội chứng loạn dưỡng thần kinh giao cảm phản xạ (reflex sympathetic dystrophy syndrome).

Bệnh sinh của hội chứng vai tay

Những trường hợp viêm quanh khớp vai có lắng đọng calci được một số tác giả xếp thành một thể riêng gọi là thể viêm quanh khớp vai có lắng đọng calci. Những trường hợp viêm quanh khớp vai có khó khăn khi khởi đầu động tác dạng cánh tay (do đứt hoàn toàn gân cơ trên gai) được một số tác giả gọi là thể giả liệt. Nhưng nếu xét theo cơ chế sinh bệnh học, thì cả hai trường hợp trên chỉ là mức độ tiến triển nặng của thoái hóa và viêm gân cơ chóp xoay chứ không phải là một thể bệnh riêng. Vì vậy, theo quan điểm của chúng tôi, cả hai trường hợp trên đều thuộc thể viêm quanh khớp vai thông thường. Chúng tôi cũng sẽ trình bày rõ vấn đề này trong phần cơ chế bệnh sinh của thể viêm quanh khớp vai thông thường.

4. Sự thường gặp

Viêm quanh khớp vai rất thường gặp ở những người 40-60 tuổi, chiếm tỉ lệ khoảng 3-5% số người ở độ tuổi này. Hai thể viêm quanh khớp vai thông thường và viêm quanh khớp vai thể đông cứng, tỉ lệ nam gặp nhiều hơn nữ. Riêng hội chứng loạn dưỡng thần kinh giao cảm phản xạ (hội chứng vai-tay), nữ chiếm 70%, nam chỉ chiếm 30%. Viêm quanh khớp vai chỉ thấy ở một bên, không thấy cả hai bên cùng bị.

Viêm quanh khớp vai tuy không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng ảnh hưởng nhiều đến khả năng lao động và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Trong đó, hội chứng vai-tay nếu không được điều trị có thể dẫn đến mất chức năng tay và tay bị bệnh trở thành tàn phế.

5. Bệnh sinh

Bệnh sinh của viêm quanh khớp vai chưa thật rõ, nhưng người ta thấy có những cơ chế liên quan như sau:

+ Thoái hóa gân cơ do thiểu dưỡng, do vi chấn thương, như thoái hóa gân cơ chóp xoay, thoái hóa gân cơ nhị đầu.

+ Yếu tố miễn dịch: viêm bao hoạt dịch dưới cơ delta, viêm túi hoạt dịch gân cơ nhị đầu, viêm dính bao khớp ổ chảo cánh tay.

+ Rối loạn thần kinh giao cảm phản xạ (hội chứng vai-tay)

PGS.TS. Hà Hoàng Kiệm

Để tìm hiểu chi tiết hơn về bệnh viêm quanh khớp vai, mời các bạn đọc trong cuốn "Viêm quanh khớp vai, chẩn đoán, điều trị và dự phòng" Hà Hoàng Kiệm. NXB TDTT. 2015. Sách có bán ở các hiệu sách trên toàn quốc. Các bạn cũng có thể mua sách oneline ở các địa chỉ sau:

1. https://shopee.vn/S%C3%A1ch-Vi%C3%AAm-Quanh-Kh%E1%BB%9Bp-Vai-Ch%E1%BA%A9n-%C4%90o%C3%A1n-V%C3%A0-%C4%90i%E1%BB%81u-Tr%E1%BB%8B-i.104290381.2223013320

2. https://tiki.vn/viem-quanh-khop-vai-chan-doan-va-dieu-tri-p439398.html

3. https://123mua.com.vn/Sach-Viem-Quanh-Khop-Vai-Chan-Doan-Va-Dieu-Tri-p.1__2223093830__104288726

4. https://123mua.com.vn/Sach-Viem-Quanh-Khop-Vai-Chan-Doan-Va-Dieu-Tri-p.1__2223093830__104288726

Bạn nào muốn mua sách: "Bệnh thoái hóa khớp, chẩn đoán, điều trị và dự phòng" Hà Hoàng Kiệm. NXB TT và DL. 2019. Xin vào các địa chỉ sau:

1. https://tiki.vn/benh-thoai-hoa-khop-chan-doan-dieu-tri-va-du-phong-p10187469.html?spid=10187470&utm_source=google&utm_medium=cpc&utm_campaign=SEA_NBR_GGL_PLA_DAP_ALL_VN_MB_UNK_UNK_C.ALL_X.1057274772_Y.54169762056_V.10187470_W.c_A.&gclid=Cj0KCQjwkIzlBRDzARIsABgXqV9rDUnJ4OeIl588d2-YbJTJz6T44zYuKG7FpnQ-TgBVmKv-gtt7RK8aAoVuEALw_wcB

2. https://shopee.vn/S%C3%A1ch-B%E1%BB%87nh-Tho%C3%A1i-H%C3%B3a-Kh%E1%BB%9Bp-Ch%E1%BA%A9n-%C4%90o%C3%A1n-%C4%90i%E1%BB%81u-Tr%E1%BB%8B-V%C3%A0-D%E1%BB%B1-Ph%C3%B2ng-i.62069215.1960162258

3. https://sachdayroi.com/benh-thoai-hoa-khop-chan-doan-dieu-tri-va-du-phong-nti10187469.html

4. https://www.beecost.com/S%C3%A1ch-B%E1%BB%87nh-Tho%C3%A1i-H%C3%B3a-Kh%E1%BB%9Bp-Ch%E1%BA%A9n-%C4%90o%C3%A1n-%C4%90i%E1%BB%81u-Tr%E1%BB%8B-V%C3%A0-D%E1%BB%B1-Ph%C3%B2ng-i.62069215.1960162258

5. https://giasieure.click/san-pham/S%C3%A1ch-B%E1%BB%87nh-Tho%C3%A1i-H%C3%B3a-Kh%E1%BB%9Bp-Ch%E1%BA%A9n-%C4%90o%C3%A1n-%C4%90i%E1%BB%81u-Tr%E1%BB%8B-V%C3%A0-D%E1%BB%B1-i.104288726.2223090172

CHIA SẺ BÀI VIẾT