Cho trẻ uống men vi sinh như thế nào là đúng
PGS.TS. Hà Hoàng Kiệm, BV 103, HVQY
Khi trẻ bị tiêu chảy, khó tiêu, trướng bụng, rối loạn tiêu hóa, đi ngoài phân sống… các bậc cha mẹ thường mách nhau mua men tiêu hóa hoặc men vi sinh cho con uống. Qua tìm hiểu chúng tôi thấy hầu hết các bậc cha mẹ bị nhầm lẫn giữa men tiêu hóa và men vi sinh, không phân biệt được hai khái niệm này mà đều nhầm tưởng là một loại gọi là men tiêu hóa. Thực ra chúng là hai nhóm khác nhau cả về bản chất và công dụng, nếu dùng nhầm lẫn thì có thể không khỏi bệnh mà còn gây thêm tác hại.
Men tiêu hóa còn gọi là enzym, chúng là các loại men được các tuyến của hệ tiêu hóa trong cơ thể tiết ra như tuyến nước bọt, tuyến tụy ngoại tiết, các tuyến của dạ dày, ruột. Men tiêu hóa có tác dụng tiêu hóa và hấp thu thức ăn, như men amylase có trong nước bọt và dịch tụy có tác dụng thủy phân tinh bột trong thức ăn. Các men proteinase, lipase của tuyến tụy có tác dụng tiêu hóa đạm và mỡ trong thức ăn.
Men vi sinh còn gọi là probiotic, chúng là các chế phẩm chứa các vi khuẩn có lợi, đây là các vi khuẩn sống, khi uống vào ống tiêu hóa nó giúp bổ xung các vi khuẩn có lợi trong ống tiêu hóa và ức chế các vi khuẩn có hại gây bệnh. Trong hệ tiêu hóa có hai hệ vi khuẩn là hệ vi khuẩn có lợi, bao gồm các vi khuẩn sinh sản và phát triển trong ống tiêu hóa, chúng giúp cho tiêu hóa thức ăn và tổng hợp nên một số vi tamin và vi chất có lợi cho cơ thể. Các vi khuẩn này không gây bệnh mà chúng cạnh tranh và ức chế các vi khuẩn có hại. Hệ vi khuẩn thứ hai là hệ vi khuẩn có hại, các vi khuẩn thuộc nhóm này cũng sống trong ống tiêu hóa, trong điều kiện bình thường chúng bị hệ vi khuẩn có lợi ức chế cạnh tranh khiến chúng không thể phát triển với số lượng lớn được nên không gây bệnh. Trong điều kiện ống tiêu hóa bị tổn thương hoặc hệ vi khuẩn có lợi bị tiêu diệt do sử dụng kháng sinh kéo dài, các vi khuẩn có hại phát triển mạnh, xâm nhập vào thành ống tiêu hóa và gây bệnh. Một hệ tiêu hoá khoẻ mạnh và hoạt động bình thường có tỷ lệ vi khuẩn có lợi ở mức trên 85%, vi khuẩn có hại dưới 15%. Bất kì lý do nào khiến tỷ lệ này thay đổi, vi khuẩn có hại nhiều hơn mức cho phép sẽ dẫn đến mất cân bằng hệ vi khuẩn tự nhiên, làm cho ống tiêu hóa không làm tốt chức năng của nó. Từ đó, gây ra những triệu chứng rối loạn tiêu hóa như: tiêu chảy, đầy hơi, sôi bụng, chướng bụng, táo bón, đi ngoài phân sống… dẫn tới tình trạng chán ăn và ảnh hưởng tới quá trình hấp thu thức ăn của trẻ.
Cho trẻ uống men vi sinh là để bổ xung cho ống tiêu hóa các vi khuẩn có lợi nhằm lập lại cân bằng vi khuẩn trong ống tiêu hóa. Vì men vi sinh là các chủng vi khuẩn sống, vì vậy cách uống rất quan trọng, nếu uống không đúng cách sẽ làm các vi khuẩn này bị chết thì không còn tác dụng. Hiện nay có hai loại men vi sinh, một loại là vi khuẩn sống còn loại kia là vi khuẩn dưới dạng nha bào khi uống vào ống tiêu hóa chúng mới phát triển thành vi khuẩn sống. Loại nha bào có sức đề kháng với môi trường acid của dạ dày tốt hơn vi khuẩn sống nên kết quả thường tốt hơn.
Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo một số chủng loại vi khuẩn tốt cho sức khỏe như Lactobacillus, Bacillus, các chủng nấm men thuộc họ Saccharomycetaceae… Để đạt được tác dụng, các vi khuẩn này cần có hàm lượng tối thiểu là 108CFU. Hầu hết các chế phẩm men vi sinh cho trẻ em đều đảm bảo hàm lượng vi khuẩn có lợi ở mức này. Tuy nhiên khi đi qua dạ dày, một phần vi khuẩn sẽ bị tiêu diệt do tác dụng của dịch vị và các yếu tố khác nên rất khó xác định được hàm lượng vi khuẩn có lợi thực tế vào đến đường ruột có đủ lượng để phát huy tác dụng hay không. Các bậc cha mẹ nên chọn những chế phẩm men vi sinh cho trẻ em được cung cấp bởi những hãng có uy tín, đã được nghiên cứu lâm sàng chứng minh tác dụng.
Chỉ sử dụng men vi sinh cho trẻ trong các trường hợp sau:
- Khi có sự mất cân bằng hệ vi khuẩn trong ống tiêu hóa dẫn đến rối loạn vi khuẩn, thường gặp ở trẻ vừa được điều trị bằng kháng sinh, có biểu hiện đi ngoài phân sống, tiêu chảy, khó tiêu, trướng bụng, rối loạn tiêu hóa...
- Trẻ bị tiêu chảy do ngộ độc thực phẩm khi ăn uống phải thực phẩm bẩn, ôi thiu, nấm mốc, không rõ nguồn gốc.
- Trẻ bị táo bón hoặc bị tiêu chảy do nhiễm vi khuẩn, virus, nấm. Trẻ bị đầy bụng, chướng hơi.
- Trẻ có hệ tiêu hóa kém hấp thu, hay bị tiêu chảy. Khi muốn tăng khả năng hấp thu các vitamin từ đường ruột, tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể, ngăn ngừa và giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ em.
Cách sử dụng men vi sinh đúng như sau:
- Cho trẻ uống trực tiếp hoặc pha với nước đun sôi để nguội để uống.
- Không pha men vi sinh với nước nóng, cháo hay sữa còn nóng vì nhiệt độ cao sẽ làm giảm hoạt lực hoặc làm chết các vi khuẩn của men vi sinh làm men giảm hoặc không còn tác dụng.
- Nên cho trẻ uống ngay sau khi pha, không pha buổi sáng rồi để đến chiều mới cho uống, vì như thế vi sinh sẽ bị chết làm men không còn tác dụng.
- Nếu trẻ đang phải uống kháng sinh, nên cho trẻ uống men vi sinh sau khi uống kháng sinh ít nhất 2 giờ để tránh cho các vi khuẩn có trong men bị kháng sinh tiêu diệt.
